Omuz Çıkıkları

Omuz eklemi özgün anatomik yapısı sayesinde vücudun en hareketli eklemlerden biridir. Ne var ki bu özgün yapı aynı zamanda omuz eklemi çıkıklarının bu denli sık görülmesinin bir nedenidir. Kol kemiğinin yuvarlak şekilli üst kısmı vücuttaki diğer eklemlere kıyasla oldukça sığ bir yapı olan kürek kemiğinin düz bir tabak şeklindeki uzantısı ile eklemleşir. Omuz çıkığı, kol kemiğinin yuvarlak şekilli üst kısmının kürek kemiğinin uzantısının oluşturduğu yuvadan dışarı çıktığı yaralanmalardır.

Belirtileri nelerdir?

​Ani başlayan ağrı, kolu hareket ettirememe, omzun normal kavisli görünümün bozulması (apolet belirtisi), şişlik, morluk sıkça görülen belirtilerdir.

Nasıl olur?

​Omuz çıkıkları genç yaşta futbol, basketbol gibi kontakt spor ve voleybol, güreş, kayak gibi yere düşmenin sık olduğu spor yapanlarda sık görülür. Daha ileri yaşlarda açık el üzerine yere düşme ile görülür. Trafik kazaları da omuz eklem çıkıklarına yol açabilen yüksek enerjili yaralanmalardır. Eklem laksitesi (bağ dokusundaki farklılığın eklemlerde fazlaca esnekliğe neden olduğu durum) olan kişilerde omuz çıkıkları daha sık görülür.

Çeşitleri nelerdir?

​Omuz eklemi çıkıkları kol kemiğinin yuvarlak kısmının çıktığı yöne göre sınıflanır. En sık öne çıkık görülürken (%95-97), bunu arkaya çıkıklar (%2-4) ve aşağı çıkıklar (%1) takip eder.

Nasıl tanı koyulur?

​Yaralanma mekanizmasının nasıl olduğu sorgulanır. Ardından dikkatli bir klinik muayede; omuzun dış görünümü karşı omuz ile karşılaştırılır, omuz ekleminin hareket kabiliyeti incelenir, olası damar ve sinir yaralanmaları olup olmadığı değerlendirilir.Görüntüleme tetkiklerinden direkt grafi (röntgen) tanıda önemli yer tutar. Direkt grafide omuz çıkığına eşlik eden kırık olup olmadığı değerlendirilir, omuz çıkık yönü tayin edilir.

Nasıl tedavi edilir?

​Yuvasından çıkmış olan kol kemiğinin üst yuvarlak bölümü hekiminizce uygun manevralar uygulanarak yerine oturtulur. Ağrı, ödem ve yaralanmanın şekline göre işlem öncesi ağrı kesici, kas gevşetici, sakinleştirici veya genel anestezi uygulamak gerekebilir. Omuz eklemi çıkık kaldığı sürece şişlik artabilir ve bu durum redüksiyon olarak adlandırılan yerine oturtma işlemini güçleştirebilir. Bu nedenle mümkün olduğunca erken müdahale edilmelidir. Diğer taraftan redüksiyon sonrası kontrol direkt grafi çekilerek redüksiyonun uygunluğu kontrol edilir.

​Omuz eklemi yerine oturtulduktan sonra tedavinin amacı ağrı ve şişliği azaltmak, hasarlı yapıların doğru şekilde iyileşmesini sağlamak, fonksiyonelliği kazanmak ve tekrar çıkık riskini en aza indirmektir. Bunun için hekiminiz yaralanmanın özelliklerine göre değişkenlik gösteren bir tedavi programı uygulayacaktır. Konservatif tedavi olarak adlandırılan bu tedavi; her 3 saatte bir 20-30 dakika buz tatbiki, ağrı kesici-ödem giderici ve kas gevşetici ilaçlar, 1-3 hafta kol askısı kullanımı, omuz eklem hareket açıklığını artırıcı ve omuz ekleminin yerinde tutulmasına katkı sağlayan kasları kuvvetlendirici egzersizlerden oluşur.

İyileşme ne kadar sürer?

​Omuz çıkığında hasar gören yapıların biyolojik olarak iyileşmesi ortalama 3-4 ay sürer. Ancak bu süre boyunca aktiviteleriniz tamamen kısıtlanmaz. Yaralanmanızın şekline göre hekiminizin önerileri doğrultusunda kol askısı kullanımını 1-3 haftada sonlandırabilir, 3. haftadan sonra günlük aktivitelerinizin birçoğunu yapabilirsiniz. Ancak ağır kaldırma ve spora dönüş genellikle 3 aydan daha fazla süre gerektirmektedir. Tüm bu sürelerin ortalama süreler olduğu, hastanın ve yaralanmanın özelliklerine göre değişkenlik gösterebileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Omuz çıkıklarında ameliyat gerekir mi?

​Omuz çıkıklarının tedavisinde cerrahi müdahaleler 2 şekilde gruplanabilir: İlk omuz çıkığı tedavisinde ve tekrarlayan omuz çıkığının tedavisinde uygulanan cerrahi müdahaleler.İlk omuz çıkığının akut tedavisinde omuz ekleminin kapalı yöntemlerle yerine oturtulamadığı durumlarda, çıkığa eşlik eden kırık, damar ve sinir hasarı varlığında cerrahi müdahale gerekli olabilir. Tekrarlayan omuz çıkığında ise hastanın yaşına, ilgilenilen sporun türüne, omuz eklemindeki esnekliğe, omuz eklemini yerinde tutan anatomik yapılardaki hasarın durumuna göre risk değerlendirmesi yapılır. Omuz çıkığı riskinin yüksek olduğu tespit edilen kişilere çıkığın önlenmesini amaçlayan cerrahi tedavi planlanır. Çıkık riski değerlendirilmesi kriterlerine ve hastanın beklentilerine göre kapalı veya açık cerrahi tedaviler planlanır.

Omuz çıkığı riskini azaltmak için neler yapılmalı?

​İlk omuz çıkığı sonrası hekim önerileri dikkate alınmalı, izin verilen dönemden önce ağır kaldırma ve spora dönüşten kaçınılmalıdır. Düşme riskini azaltmak için önlemler alınmalı, yapılan sporun türüne göre koruyucu aksesuarlar kullanılmalıdır. Hekiminizin önerileri doğrultusunda omuz eklemini yerinde tutan kas grupları güçlendirilmelidir. Çıkık riskini artıran hareketler iyi kavranmalı ve bu hareketlerden kaçınılmalıdır.